шагаа
18 февраля 2015
Шагаа 2015 (хой чылы)
«Шагаа – шагнын чаазы»
Сорулгазы:
Дерилгези: ог ханалары, 12 чылдын чуруктары.
Музыка каасталгазы: «Шагаа ырызы», кожамыктар аялгалары, тыва аялгалар, ыры «Тывам оглу», «Доге-Баары», «Ава Тывам, курай-курай».
Киржикчилери:
1-4 класстарнын оореникчилери.
Онаалга: кожамыктар ооренир.
Байырлалдын чорудуу:
Ажыдыышкын. «Шагаа ыры».
Башкарыкчы 1:
Амыргын-на, амыргын!
Шагнын чаагай эргилдези
Шагаа хуну унуп келди.
Чаа чыл-биле эргим чонум,
Шагаа-биле чалыы чонум!
Уткуй унген хой чылын
Ужур-чоптуг, аъштыг-чемниг
Ырлыг-шоорлуг, чугаа-сооттуг
Оюн-тоглаа, маргылдаалыг
Онза солун уткуулунар!
Башкарыкчы 2:Шагаа деп чул?
Шагаа дээрге тыва чоннун
Чаагай сузук чанчылы-дыр.
Айнын чаазын, хуннун эртезин
Алгап-йорээн байыры-дыр.
Чылдын соолгу эргилдези-
Чыккылама кышты солуур
Чаагай часты уткуп алыр,
Шагаа айы- чаа чыл-дыр.
Башкарыкчы1. Аккыр холбен кадактарны солужуп,
Аъш-чемнин дээжизин денге чооглап,
Арыг-чаагай сеткиливис ханызындан
Амырлажып, хундулежип чолугаалы!
Башкарыкчы 2:Аарыг-хамчык, кара чуулдер догерези
Аалывыс коданнарын тегербезин!
Олча-омак, маннай –кежик бисти кагбайн
Ойбайн чорзун! Сылдызывыс бедик болзун!
Башкарыкчы 1: Авыралдыг хой чылы моорлап келди.
Ачы-буян, аас-кежиин хайырлазын.
Кан дег быжыг кадыкшылды, чогумчаны
Харам чокка элбээ-биле чаяап турзун!
Башкарыкчы 2: Чаштар болгаш чалыы, кырган кузелдери
Сагыш ышкаш чайынналдыр чогуп бутсун!
Шагнын чаагай чырыткылыг эки хуну –
Шагаа-биле! Амыргын-на! Амыр-амыр!
Башкарыкчы: Шагаавыстын байырлалын эгелээр мурнунда силерни шииткекчилер- биле таныштырар-дыр бис:
- Даваа Мерген Павлович – школанын директору.
- Хомушку Аяна Калдар-ооловна – психолог башкы.
- Сенги Оксана Кызыл-ооловна – тыва дыл, чогаал башкызы.
Башкарыкчы 1:
Амыр-менди чолукпушаан, Ак чем амзап, йорээл салчыыл. Алгы дожеп, шанак мунуп, Артыы дагдан чунгулаалы. Даалы, кажык, тевек ойнап, Талалажып кагжыылынар.
Башкарыкчы 2: Кожамыктар моорейинче класстарны чалап тур бис.
Ырлаарынын чуруму: эн-не хой болгаш ангы-ангы аялгаларга куусеткен класс шанналдыг черже кирер.
Башкарыкчы1: Бирги ээлчегде класстын оореникчилерин сценаже чалап тур бис
Башкарыкчы2: Сценаже класстын оореникчилерин чалап тур бис.
Башкарыкчы1: Дараазында класстын оореникчилерин сценаже чалап алыылынар.
Башкарыкчы2: Сценаже класстын оореникчилерин чалап тур бис.
Башкарыкчы1: Моорейге киришкенинер дээш ооруп четтирдивис.
Башкарыкчы2: Адыг, чарыш маргылдаалыг
Байырлалывыс бир кезээ
Узун тыныш моорейинче
Киржикчилерни чаладывыс.
(класс бурузунден 1 оол, 1 уруг киржир).
Башкарыкчы1: узун тыныш чугаалаарынын чуруму - бир состу шилип алгаш, ол сос-биле узун тынышты тын тынмайн чугаалап кууседир. Эн-не хой сос чугаалаан киржикчи тиилээр. Чижээ: (кууседип коргузер). Башкарыкчы2: Моорейге киришкенинер дээш четтирдивис.
Башкарыкчы1: Тыва улустун байырлалдарында адааннажып- моорейлежир ынак оюннарынын бирээзи – Хуреш. Бис база байырлалывыстын могелерин содак-шудактарын кедип, белеткениринче кыйгырып тур бис.
Башкарыкчы2: Хогжумнуг байыр. (Ыры « Тывам оглу»).
Башкарыкчы1:
Дириг чораан назынында
Тиилеп, шуглуп чорбайн канчаар.
Тиккен огнун иштин орта
Диттип чадап оргаш канчаар.
Хундулуг могелеривис! Ада-огбелеривистин чанчылы езугаар тиилелгеже силерни чалап, алгап-йорээп тур бис:
Башкарыкчы2: Турган будун тайзы баспа,
Туткан холун кошкаш кылба!
Шенээнден шелдирбе!
Майыындан бастырба!
Корген караан чивеш кылба!
Чаактыгга чаргын алыспа,
Чарынныгнын адаанга душпе!
Эзирнин шуургедээ дег, эстелдир,
Хартыганын кашпагайы дег, хадыдыр,
Кара черни сиртиледир,
Кок дээрни холбеннедир
Девип, самнап ун!
Ыры «Доге-Баары». (могелернин девии)
( Могелер хурежи). Сенги А-Д.Ш.
Башкарыкчы1:
Хырбачаны, согажаны Хырый кезип, ууже бузуп, Улуг паштар чык долдур Улай-улай улдуртуулу, Далган, тараа, саржаг, чокпек Тавак долдур сыгажыылы.
Башкарыкчы2: Шагаавыстын адак моорейи – бардамнаары. Киржикчилерни белеткенип, бээр чоокшулаарын кыйгырып тур бис.
Моорейнин дуруму: хырбачалыг далган ускен быдааны кым эн-не хойну ижиптерил, бо моорейнин тиилекчизи болур. Кымны –даа ажыр, хойну ижиптерин кызыдар, ынчангаш эптештир олуруп, курларынарны хозадып ап болур силер.
Башкарыкчы1: Белен силер бе? Че-ве дээривиске эгелээр силер. Бирээ, ийи, че-ве!
(Ыры «Хырбача»).
Башкарыкчы2: Моорейнин киржикчилеринге байыр чедирип, киришкенинер дээш четтиргенивисти илередир-дир бис.
Башкарыкчы1: Шагаа байырлалы шагдан тура-ла оюн-тоглаалыг, адаан-моорейлиг . Ынчангаш эге класстар бот-боттарынын аразында янзы-буру оюннарны эрттирген . Шаннал-макталдарны тыпсыры-биле состу берип тур бис. Башкарыкчы2: Шагаавыстын байырлалы адакталып тур. Ынчангаш силер бугудеге Шагаа-биле ак орукту, кежик-чолду, кадыкшылды кузеп тур бис.
Башкарыкчы1: Шагнын чаагай эргилдези Шагаа хуну унуп келди. Чанчыл ындыг: артыш-саннын Чаагай чыдын айдызанар.
Башкарыкчы2: Хырбачанар дооранар,
Ужа, тоштен чоогланар, Кырган, чалыы, улуг-биче, Ужур ындыг, чолукшунар. Башкарыкчы1: Энелерим, огбелерим Эдек тутчуп, чунгуланар. Ажы-толдун омаан коруп, Амыр-дыш ап, чалыытканар. Башкарыкчы2: Чарлып болбас ыдыктыг Чанчылывыс кагбаал, Сагыызын дег камнаал, Салгалдарга дамчыдаал!
Ыры « Ава Тывам, курай-курай».